یکی از مهمترین منافع این همکاریها، کاهش هزینههای حمل و نقل و بهبود بهرهوری لجستیکی است. وقتی ایران با کشورهای متحد توافقنامههای مشترک در زمینه مسیرهای ترانزیتی، بنادر، راهآهن و جادهها داشته باشد، کالاها با سرعت بیشتر و هزینه کمتر جابهجا میشوند. این موضوع به نفع تولیدکنندگان داخلی است و قدرت رقابتی صادرات ایران را افزایش میدهد.
توسعه همکاریهای منطقهای در حمل و نقل همچنین میتواند به ایجاد ثبات اقتصادی و کاهش نوسانات ارزی کمک کند. درآمد حاصل از ترانزیت و خدمات لجستیکی، منبع پایدار ارزی برای دولت فراهم میکند و وابستگی به منابع داخلی یا بازارهای دوردست را کاهش میدهد. در نتیجه، اقتصاد کشور انعطاف بیشتری در مواجهه با بحرانها و تحریمهای بینالمللی خواهد داشت.
علاوه بر مزایای مالی، این توافقات میتوانند به تقویت روابط سیاسی و امنیتی با کشورهای منطقه منجر شوند. همکاریهای حمل و نقلی زمینه اعتماد و تعامل بلندمدت را ایجاد میکند و ایران را به یک شریک راهبردی در تجارت و ترانزیت منطقه تبدیل میکند. به این ترتیب، مزیتهای اقتصادی و سیاسی به طور همزمان برای کشور محقق میشوند.
یک کارشناس صنعت ریلی با اشاره به اهمیت راهآهن شلمچه بصره گفت: این مسیر علاوه بر جابهجایی مسافر، بستر مبادلات سالانه ۲۰ میلیارد دلاری ایران و عراق را فراهم و تجارت منطقهای را متحول میکند.
محمد جواد شاهجویی، کارشناس صنعت حملونقل ریلی با بیان اینکه پروژه ریلی شلمچه - بصره یک پروژه کلیدی برای تقویت همکاریهای اقتصادی و اجتماعی میان ایران و عراق است. این مسیر نقش مهمی در تحول تجارت منطقهای و ارتباطات بینالمللی به نفع دو کشور ایفا میکند.
وی با اشاره به اهمیت اتصال خط ریلی شلمچه - بصره گفت: مسیر ریلی شلمچه - بصره یکی از پروژههای کلیدی در تقویت پیمان برادری و همکاریهای اقتصادی و اجتماعی میان ایران و عراق است. در دیدگاه ایران، اهمیت اولیه این پروژه بیشتر در حوزه انتقال مسافر است. لذا همانگونه که در توافق رؤسای جمهور دو کشور آمده انتظار میرود این مسیر هرچه سریعتر راهاندازی شود. از سوی دیگر این مسیر تنها به اتصال ایران و عراق محدود نمیشود، بلکه بستری را برای پیوند چند کشور و تغییر قواعد تجارت منطقهای فراهم میکند.
رئیس کمیته برنامهریزی انجمن مهندسی حملونقل ایران بیان کرد: اگرچه در حال حاضر خط ریلی شلمچه - بصره عمدتاً برای جابهجایی مسافر استفاده میشود اما در چشمانداز بلندمدت بهرهبرداری از آن برای حمل کالا نیز در دستور کار است.
وی ادامه داد: برآوردها نشان میدهد که ظرفیت اقتصادی مبادلات میان دو کشور در آینده به حدود ۲۰ میلیارد دلار در سال خواهد رسید. این در حالی است که شبکههای ریلی و جادهای موجود پاسخگوی این حجم از تبادلات نیستند. بنابراین توسعه مسیرهای جدید و تقویت زیرساختهای ریلی و جادهای میان دو کشور امری ضروری است.
شاهجویی افزود: کشورهای دیگر در پی استفاده از مسیر ایران و عراق برای گسترش تجارت خود هستند و بنابراین اهمیت مسیر شلمچه - بصره فراتر از مرزهای دو کشور میرود. این پروژه میتواند نقش کلیدی در تغییر قواعد موجود در تجارت منطقهای ایفا کند. این پروژه نهتنها تجارت دو کشور را تقویت میکند، بلکه فرصت بهرهمندی مشترک ایران و عراق از منافع اقتصادی شبکه ریلی منطقهای و بینالمللی را فراهم میآورد.
وی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران تلاش دارد حضور فعالی در مسیرهای کریدور شمال - جنوب و کریدور شرق - غرب داشته باشد. برای این هدف در کنار استفاده از ظرفیت ترکیه درتلاش است از طریق اتصال به عراق نیز مسیر شرق - غرب را شکل دهد.
کارشناس صنعت حملونقل ریلی با اشاره به اهمیت مسیرهای بینالمللی، همکاریهای منطقهای و نقش اتصال ریلی ایران و عراق در آنها گفت: چین، قصد دارد از مسیر ایران و عراق برای صادرات کالا به اروپا و آفریقا بهره ببرد. برهمین اساس توسعه ارتباط ریلی میان چین و ایران میتواند زمینهای برای تقویت ارتباطات عراق با چین و آسیای میانه نیز باشد. پروژههای جدیدی همچون راهآهن شلمچه-بصره، هرات-مزار شریف و ایجاد شبکه ریلی یکپارچه از چین تا عراق بهواسطه ایران، نقش مهمی در تجارت منطقهای ایفا میکنند.
وی در خصوص نگرانیها نسبت به تأثیر منفی مسیر ریلی شلمچه - بصره بر بنادر عراق نیز اظهار کرد: این مسیر هیچ تهدیدی برای بنادر عراق ایجاد نمیکند و روابط میان بنادر ایران و عراق به شکل همکاری و همافزایی است. در حال حاضر پیمان خواهرخواندگی میان بندر شهید رجایی ایران با بندر بلژیک و بندر انزلی با بندر اولیا در روسیه و بندر اکتاو در قزاقستان وجود دارد که این مسئله با بنادر عراق نیز میتواند شکل بگیرد.
رئیس کمیته برنامهریزی حمل و نقل ایران ادامه داد: ارتباط بندر فاو و بنادر ایرانی نیز میتواند در همین چارچوب دیده شود، در واقع توسعه اقتصادی عراق به توسعه اقتصاد ایران نیز کمک میکند و نگاه جمهوری اسلامی ایران به این پروژه، نه رقابتی، بلکه حمایتی و همکارانه است.
شاهجویی ضمن تبریک به کشور عراق برای پیوستن به پیمان حملونقل جادهای بینالمللی (TIR) گفت: ایران نیز سالها پیش عضو این پیمان شده و از ظرفیتهای آن برای تقویت همکاریهای حملونقلی بهره میبرد.
وی با تأکید بر سیاست جمهوری اسلامی ایران در گسترش اتصال همهجانبه با کشورهای همسایه در خصوص سایر پروژههای اتصال بین ایران و عراق افزود: ایران توسعه کریدور شمال - جنوب به سمت روسیه را از مسیرهای شرقی، غربی و آبی دریای خزر دنبال میکند.
کارشناس صنعت حملونقل ریلی در پایان خاطرنشان کرد: همین سیاست در قبال عراق نیز وجود دارد و هدف آن، تقویت شبکههای ریلی و جادهای مشترک میان دو کشور است. مسیر خسروی - خانقین برای ایران اهمیت راهبردی دارد و پروژه اتصال تهران - خسروی - خانقین - بغداد در دستور کار قرار گرفته است.
